یادداشت /طاهره السادات احمدی مهریان
به گزارش پیوارنیوز؛ علاوه بر عدم توسعه اقتصادی، توسعه در حوزه سلامت،بهداشت و مؤلفه‌های فرهنگی، کهگیلویه و بویراحمد درگیر آسیب‌های اجتماعی نیز هست. آسیب‌های اجتماعی حاصل رفتارهای ضداجتماعی فردی یا جمعی هستند که به‌صورت عمدی یا غیرعمدی صورت می‌گیرند و موجب آزار و ناراحتی افراد دیگر می‌شوند یا صدمات اجتماعی، اقتصادی، روانی و محیطی به جامعه وارد می‌کنند.
اعتیاد، طلاق، نزاع دسته جمعی، تجاوز، استفاده بیش از حد از رسانه‌های اجتماعی همگی مشکلات اجتماعی محسوب می‌شوند.
اما این پدیده‌ها به خودی خود آسیب و مسأله اجتماعی محسوب نمی‌شوند. به گفته جامعه‌شناسان، زمانی یک پدیده را می‌توان آسیب اجتماعی دانست که گستره آن زیاد باشد، با ارزش‌های جمع فراوانی از مردم ناسازگار بوده و مردم و مسئولین به این نتیجه رسیده باشند که باید برای اصلاح آن کاری کرد.
اگر اعتیاد و یا خودکشی در یک جامعه به اندازه‌ای نباشد که مردم و مسئولین در پی کم کردن آن برنیایند، این دو پدیده، مسأله و آسیب اجتماعی محسوب نمی‌شوند.
حال با این مقدمه باید دید اصلی‌ترین آسیب‌های اجتماعی در کهگیلویه و بویراحمد کدامند، در واقع با استفاده از شاخصی که در بالا مورد اشاره قرار گرفت، می‌توان آسیب‌های اجتماعی کهگیلویه و بویراحمد را شناسایی و احصاء کرد.
خودکشی در کهگیلویه و بویراحمد
همیشه از خودکشی به عنوان یک پدیده ناخوشایند یاد می‌شود. اما سؤال این است که خودکشی در کهگیلویه و بویراحمد یک آسیب اجتماعی است یا خیر؟ نگاهی به آمارهای منتشر شده در مورد خودکشی در استان، این پدیده را به ما نشان می‌دهد.
در حالی که در نیمه دوم دهه ۹۰ کهگیلویه و بویراحمد نسبت به جمعیتش رتبه سوم خودکشی در کشور را داشت، اما در سال گذشته به رتبه دوم خودکشی در کشور رسید. البته این استان در یک برهه متأسفانه رتبه نخست کشور در معضل اجتماعی خودکشی را داشت. در سال ۱۴۰۱ از هر ۱۰۰ هزار نفر، ۲۰ نفر در این استان خودکشی کرده‌اند. چندی پیش شیرعلی خرامین استاد دانشگاه عنوان کرد: آمار خودکشی در استان کهگیلویه و بویراحمد از ژاپن هم سبقت گرفته است و در خاورمیانه نیز اول هستیم.
بارها نیز خودکشی در استان تیتر یک رسانه‌ها بوده و حتی رسانه‌های غیرفارسی‌زبان و فارسی‌زبان خارج از کشور نیز به این مسأله پرداخته‌اند.
اردیبهشت ماه امسال بود که مهدی روشنفکر، نماینده شهرستان‌های بویراحمد، دنا و مارگون در نشست بررسی آسیب‌های اجتماعی در استان کهگیلویه و بویراحمد که با حضور وزیر کشور دولت سیزدهم برگزار شد، از آمار خودکشی در استان اظهار گلایه کرد و گفت: آمار این استان در خودکشی بسیار بالا است؛ به‌گونه‌ای که در یکی از مناطق، طی سه سال شاهد خودکشی ۶۰ جوان به دلایل فقر، اعتیاد، بیکاری و کمبود امکانات هستیم.
پیش از روشنفکر نیز بسیاری از میزان خودکشی‌ها در استان اظهار گلایه کرده بودند. در حالی که اخیراً یکی از اهالی رسانه و هنر استان دست به خودکشی زده و وصیت‌نامه خود را در فضای مجازی منتشر کرده بود، طی سال‌های گذشته خودکشی بخشی از اهالی دیشموک بسیار خبرساز شده بود. هر چند معاون سیاسی استاندار پیشین علت این خودکشی‌ها را ضعف در دینداری اعلام کرده بود، اما شواهد نشان می‌دهد این خودکشی‌ها تک علتی نیست و علاوه بر زمینه‌های اقتصادی، به گفته خرامین تحت تأثیر عامل‌های روانی همچون افسردگی قرار دارند.
بنابراین با توجه به موارد گفته شده می‌توان گفت خودکشی تبدیل به یک مسأله و آسیب اجتماعی در کهگیلویه و بویراحمد شده است و باید در سیاست‌گذاری‌ها مورد توجه قرار گیرد.
طلاق؛ یک مسأله اجتماعی
اما یکی دیگر از مواردی که این روزها از آن با عنوان آسیب اجتماعی یاد می‌شود، طلاق است. برای بررسی این پدیده نیز باید نگاهی به آمارهای منتشر شده و واکنش مسئولین انداخت.
مدیرکل ثبت احوال کهگیلویه و بویراحمد چندی پیش آمار طلاق و ازدواج در استان را ارائه کرد و گفت: در سال ۱۴۰۱ شاهد کاهش شش درصدی وقایع ازدواج در استان بوده‌ایم.
وی تصریح کرد: سال گذشته ۴ هزار و ۸۱۸ مورد ازدواج ثبت شده اما این آمار امسال به ۴ هزار و ۵۱۳ مورد کاهش یافت که در هر ماه به طور متوسط ۵٠۴ واقعه ازدواج به ثبت رسیده و در هر شبانه روز به طور متوسط تعداد ۱۶ واقعه ازدواج به ثبت رسیده است.
وی در خصوص وقایع طلاق نیز گفت: سال ۱۴۰۰ یک هزار و ۱۳۵ واقعه طلاق ثبت شده بود که این آمار در سال ۱۴۰۱ به یک هزار و ۲۲۹ مورد افزایش یافت و شاهد افزایش ۸ درصدی واقعه طلاق هستیم.
صادقی عنوان کرد: در هر ماه به طور متوسط تعداد ۱۳۶ واقعه طلاق و در هر شبانه روز به طور متوسط تعداد ۴ واقعه طلاق به ثبت رسیده است.
با تکیه بر صحبت‌های صادقی می‌توان گفت به ازای هر چهار ازدواج شاهد یک طلاق در استان هستیم. از سوی دیگر، آمارها نشان می‌دهند در طول یک دهه گذشته رشد طلاق بیشتر از رشد ازدواج بوده است. بنابراین این پدیده نیز در حال تبدیل شدن به یک مسأله و آسیب اجتماعی است.
شیب نزولی ازدواج از یک سو و شیب صعودی طلاق از سوی دیگر به ما می‌گوید اگر مسیر ادامه داشته باشد ممکن است در آینده نه چندان دور شاهد اختلال در نظام خانواده در کهگیلویه و بویراحمد باشیم.
هر گونه اختلال در این نهاد، به معنای ازهم‌پاشیدگی اجتماعی و سست شدن همبستگی اجتماعی در استان است. در حالی که به دلیل بافت سنتی کهگیلویه و بویراحمد، خانواده اصلی‌ترین نهاد اجتماعی در استان است که رنگ و بوی خود را به سایر نهادها همچونه نهاد سیاست و اقتصاد نیز پاشیده است. بنابراین عدم توجه به این پدیده می‌تواند مخل نظام سیاسی و اقتصادی کهگیلویه و بویراحمد نیز باشد.
نگاهی به وضعیت اعتیاد در استان
اعتیاد را مادر آسیب‌های اجتماعی عنوان می‌کنند. افراد معتاد را نیز مظلوم‌ترین ظالمان عالم می‌گویند. بر پایه برخی از آمارها در سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۰ میلیون معتاد به مواد مخدر در ایران هست که ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از آنها جزو مصرف‌کنندگان دائمی هستند و نیز ۱۰ درصد از معتادان، زنان بوده و هزاران نفر از آنان نیز کودکان هستند. از بین این معتادان سهم کهگیلویه و بویراحمد بیش از دو درصد در استان است. هم‌اکنون بیش از ۱۲ هزار معتاد در استان وجود دارد.
برای مبارزه با این پدیده اجتماعی، ۴۷ مرکز درمان با متادون در استان فعالیت می‌کنند و در حال حاضر ۹ هزار و ۴۶۵ نفر در این مراکز تحت درمان هستند.
براساس گفته مسئولین کهگیلویه و بویراحمدی، ۵۵ درصد از خانواده های استان از اعتیاد فرزندانشان بی‌اطلاع هستند.
اما اعتیاد تنها به معنای وابستگی به مواد مخدر نیست. مصرف دخانیات در کهگیلویه و بویراحمد نیز روندی افزایشی داشته است. با توجه به آخرین دوره مطالعات که در اسفند ۹۵ انجام شد، در نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ سال، پسران ۴.۸ درصد و دختران ۲.۱ درصد و در مجموع ۳.۴ درصد سیگار می‌کشند.
از طرفی، ۷.۳ درصد پسران و ۴.۳ درصد دختران و در مجموع ۵.۷ درصد قلیان مصرف می‌کنند.
طبق طرح استپس که در سال ۱۴۰۰ انجام شد، مصرف روزانه‌ی سیگار در افراد بالای ۱۸ سال، در مردان ۲۰ درصد و در زنان ۸.۰ درصد بوده است همچنین مردان ۵.۵ و زنان ۵.۳ درصد مصرف قلیان داشتند.
لازم به ذکر است از سال ۸۶ تا ۹۵ مصرف سیگارکشیدن نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ سال ۲ برابر شده است. همچنین در هر دو گروه افراد ۱۸ تا ۲۵ سال و ۲۵ تا ۳۴ سال افرایش ۹۰ درصدی انواع دخانیات را شاهد بودیم.
از بررسی‌های سال ۸۶ تا ۹۵، در بین نوجوانان دختر ۱۳ تا ۱۵ سال، مصرف سیگار بیش از ۲ برابر و در واقع ۱۳۳ درصد افزایش یافته است. از طرف دیگر، در همین تاریخ، در زنان بالای ۱۸ سال، افزایش مصرف ۹۰ درصدی داشته است. دلایل افزایش سیگارکشیدن بین زنان نیازمند مطالعه مسائل اجتماعی است.
دیگر مسائل اجتماعی کهگیلویه و بویراحمد
در یک دوره‌ای نزاع‌های دسته‌جمعی از بزرگترین آسیب‌های اجتماعی استان بود. اما به تدریج میزان آن کاهش یافت و دیگر امروزه یک آسیب نیست. هر چند گاهی شاهد نزاع‌های دسته‌جمعی هستیم که منجر به قتل نیز می‌شوند؛ مثلاً هنوز حادثه قتل گلستان چهار یاسوج و درگیری در برج علیشیر دهدشت را فراموش نکرده‌ایم. اما تعداد آنها آنقدر کاهش یافته که دیگر دغدغه مردم و مسئولین نباشد.
برخی نیز با بزرگ‌نمایی استفاده از رسانه‌های جمعی، اعتیاد به اسمارت‌فون‌ها را یک آسیب اجتماعی قلمداد می‌کنند. اما این پدیده بیش از آن‌که یک آسیب اجتماعی باشد، ناشی از نوعی تأخر فرهنگی است که در طول زمان رفع می‌شود. در واقع هر چند گوشی‌های هوشمند وارد فضای استان شده‌اند، اما فرهنگ استفاده از آنها همزمان با خود گوشی‌ها وارد استان نشده است. به همین خاطر نوعی تأخر فرهنگی در این زمینه شکل گرفته و نیازمند زمان است که رفع شود. بنابراین نمی‌توان از آن به عنوان نوعی آسیب اجتماعی یاد کرد.
مسئولین استانی باید بدانند یک آسیب اجتماعی به صورت آنی به وجود نمی‌آید که بتوان با یک دستور و یا بخشنامه آن را رفع و اصلاح کرد. بلکه همیشه آسیب‌های اجتماعی در یک بستر اجتماعی و در طول زمان شکل می‌گیرند و نمی‌توان آنها را به صورت فوری اصلاح کرد.
از سوی دیگر آسیب‌های اجتماعی، پدیده‌هایی چندعلتی هستند که برای اصلاح آنها باید همه عوامل را با یکدیگر در نظر گرفت. اما واضح است که عوامل پدیدآورنده آسیب‌های اجتماعی بیش از آن‌که روانی و فردی باشند، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی هستند.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه